Vliegenbescherming voor het paard – welke middeltjes helpen?

Zodra het warmer wordt, komen de eerste insecten uit hun winterverblijven en bezetten onze stallen, paddocks en ruiterpaden. Ruiters dienen al in een vroeg stadium na te denken over het vliegenbeschermingsplan en na te gaan welke uitrusting nodig is, vóórdat het vliegenseizoen begint. Wij laten zien welke accessoires verkrijgbaar zijn en hoe het paard het beste beschermd kan worden tegen vliegen en andere insecten.

Een optimaal vliegenbeschermingsplan bestaat uit verschillende onderdelen. Idealiter combineer je vliegenwerende producten in de vorm van sprays of gels met textiele barrières, zoals bijvoorbeeld vliegendekens of vliegenmaskers. In deze rubriek geven wij de belangrijkste feiten over een uitgebreide bescherming tegen vliegen voor het paard. Een andere mogelijkheid om het paard tijdens het vliegenseizoen te ondersteunen, is door het gericht toedienen van extra voer. Knoflookpreparaten bijvoorbeeld wordt als voedingssupplement op de markt aangeboden.

1. Vliegenafwerende producten

Vliegenafwerende producten worden op de huid van het paard aangebracht en vormen door hun bestanddelen een beschermende laag regen insecten. Ze zijn verkrijgbaar in de vorm van sprays, maar ook in de vorm van gels of crèmes.

Voordelen:

• de toepassing is eenvoudig en snel
• zeer doeltreffend
• er kunnen delen van het lichaam behandeld worden, die niet bedekt kunnen worden
• indien nodig, kan de behandeling eenvoudig herhaald worden

Nadelen:

• sommige middelen kunnen een allergische reactie veroorzaken
• het beschermende effect is tijdelijk
• de intense geur

Doeltreffendheid van de vliegenafwerende sprays

Niet elk product heeft hetzelfde effect op een paard. Dit hangt af van de volgende factoren:

• lichaamsgeur van het paard
• zweetpatroon (zweet het paard veel of weinig?)
• inheemse insecten (meestal gaat het om breedspectrumproducten, maar sommige insectensoorten reageren meer of minder op bepaalde vliegenbestrijdingsmiddelen)

Insecticiden hebben een dodelijk effect op insecten. De werkzame stoffen worden geabsorbeerd via het lichaamsoppervlak van de insecten en komen zo in het organisme. Insecticiden -toepasbaar op dieren- worden vaak gemaakt van permethrin, deze wordt gewonnen uit de bladeren van de chrysant. De stof is veilig voor honden en paarden. Katten kunnen deze stof in hun lichaam niet afbreken, voor katten is deze stof aldus levensgevaarlijk.

Afweermiddelen schrikken insecten af, daarom worden ze ook insectenwerende sprays genoemd. De ingrediënten van deze middelen verhinderen de insecten te landen, dit gebeurt door prikkels die de zintuigen beinvloeden. De insecten kunnen het paard helemaal niet meer lokaliseren of worden door de geur afgestoten en zoeken een ander doelwit. Er zijn afweermiddelen verkrijgbaar met synthetische (bv. Icaridin of IR3535®) of natuurlijke actieve bestanddelen (bv. etherische oliën).

Afweermiddelen – puur natuur of middels synthetische kracht?

De meeste paardeneigenaars hechten veel belang aan een natuurlljke produkten en willen het paard zo weinig mogelijk belasten met synthetische toevoegingen (bv. in het voer of in de verzorgingsproducten). Wat insectenwerende middelen betreft, zijn zowel synthetische als natuurlijke actieve bestanddelen beschikbaar, met voor- en nadelen afhankelijk van de individuele behoeften:

Gebruiksaanwijzing

Ongeacht of je kiest voor de natuurlijke of de synthetische variant, een vliegenbestrijdingsmiddel is een biocide (= bestrijdingsmiddel) dat met de nodige voorzichtigheid moet worden gebruikt! Neem daarom de volgende instructies altijd in acht:

• Lees voor gebruik het etiket en andere productinformatie om het product op de juiste wijze aan te brengen en het gewenste effect te bereiken.

• Test het product vóórdat je het in zijn geheel aanbrengt. Test het product eerst op een klein plekje en wacht vervolgens 24 uur om zo allergische reacties of andere intoleranties uit te sluiten. Dit geldt ook voor de natuurlijke stoffen, die door de etherische oliën ook huidirriterend en allergeen kunnen zijn.

• Breng het middel aan over het hele lichaam, maar vermijd de volgende zones: ogen, neusgaten, mond, slijmvliezen, beschadigde huid (bv. door wanden of zonnebrand).

• Voor gevoelige gebieden, zoals het hoofd, worden gels aanbevolen.

• Bescherm kinderen en bewaar vliegenwerende middelen altijd op een voor hen ontoegankelijke plaats: houdt deze producten buiten het bereik van kinderen.

• Vliegenwerende sprays bieden geen honderd procent bescherming. Afhankelijk van het weer en de intensiteit van de beweging van het paard, zal de beschermlaag in verschillende tempo’s vervagen en dienen dan vaker te worden vernieuwd. Als het paard in de paddock in de regen staat en/of vaak rolt, slijt het effect sneller. Extra maatregelen tegen vliegen, zoals het opleggen van een vliegendeken of het gebruik van vallen in de paddock of op stal, verbogen de bescherming.

• Gebruik nooit sprays in gesloten ruimtes!

• Angstige paarden kunnen schrikken van het geluid van de spuitfles. Gels en crèmes zijn een goed alternatief, hoewel ze wat bewerkelijker zijn om aan te brengen. Als alternatief kun je de spray eerst op een doek spuiten en dan over het paard wrijven.

2. Textiele bescherming tegen vliegen: van top tot teen voor paarden

Textiele bescherming is een belangrijk onderdeel om insecten weg te houden van het paard. Deze textielbarrière voorkomt dat vliegen, muggen etc. op de vacht terrechtkomen. Vliegendekens zijn het belangrijkste „kledingstuk“ in de zomer. Zij worden aangevuld met passende accessoires zoals vliegenmaskers, vliegenbeschermers, etc.

Voordelen:

• het beschermende effect van textiele vliegenafwering is onbeperkt in de tijd en is derhalve een investering op lange termijn in het weren van vliegen
• grote delen van het lichaam zijn bedekt
• geen gebruik van chemicaliën
• bijzonder gevoelige plaatsen kunnen op betrouwbare wijze worden beschermd (b.v. het hoofd met een vliegenmasker)
• vliegenafwerende produkten van textiel hebben geen allergiepotentie

Nadelen:

• biedt geen volledige bescherming van het lichaam, de benen blijven meestal vrij en insecten kunnen ook onder de stof doorkruipen of bij sommige soorten steken zelfs door de stof heen
• de lichaamsgeur, die de insecten aantrekt, is niet bedekt

Vliegendekens voor paarden

Vliegendekens zijn meestal gemaakt van een licht ademend net-materiaal, zodat de klimaatomstandigheden ondanks de deken optimaal blijven. Om een maximale bescherming te garanderen, zijn de meeste vliegendekens voor paarden uitgerust met een halsstuk, dat in sommige gevallen ook verwijderbaar is, indien nodig. Naast de basis-vliegendeken voor weidegang en stalling zijn er ook dekens die van zeer luchtig netmateriaal zijn gemaakt. Deze beschermen goed tegen vliegen, zijn licht, en zijn vooral voor nerveuze paarden tijdens de training zeer geschikt.

Als je in de buurt van water of in het bos gaat rijden, is het raadzaam om tijdens het vliegenseizoen een uitrijdeken bij de hand te hebben, vooral voor paarden die erg gevoelig zijn voor insectenaanvallen en dan instinctief gaan bokken of uithalen. Eczeemdekens bieden de meeste textielbescherming. Ze zijn strakker geweven dan traditionele vliegendekens, maar zijn wel nog steeds ademend. De sluitingen bestaan meestal uit een elastische klittenband om te voorkomen dat insecten onder de deken kunnen glippen. Heeft je paard last van zomereczeem (SME) en wil je meer weten over deze aandoening? Raadpleeg dan onze rubriek: advies en informatie over zomereczeem.

	Vliegendeken- basic	Vliegendeken- activ	Eczeemdekens
Kenmerken	– luchtig netmateriaal – beschermt de belangrijkste gebieden	– met zadel uitsparing of schouder ruimte – bescherming tegen vliegen ook tijdens training mogelijk	– fijnmazig weefsel – bedekt het grootste deel van het lichaam
Beschermingsfactor tegen vliegen
Aanbevolen bij	Aanbevolen voor paarden die op stal of in de wei staan	paarden die intensief worden bewerkt (buitenrit, stapmolen) en/of nerveus reageren op insecten	paarden met eczeem of extreem gevoelig voor insecten

Let bij de aankoop op de volgende details:

• Loopplooien: aangezien vliegendekens voor paarden meestal buiten worden gebruikt, is de bewegingsvrijheid van de paarden noodzakelijk. Als het paard veel beweegt, dient een maximale bewegingsvrijheid worden geboden middels loopplooien.

• Franjes: sommige dekens hebben franjes aan de zoom voor extra bescherming. De bewegingen van het paard zergen ervoor dat de franjes heen en weer zwaaien, waardoor het voor insecten moeilijker wordt om te landen.

• Bescherming tegen de zon: sommige vliegendekens zijn zelfs voorzien van een UV-bescherming. Dit is vooral gunstig voor paarden met een lichte huid en helpt hun lichaam te beschermen, niet alleen tegen insecten, maar ook tegen verbranding door de zon. Indien je paard last heeft van zomereczeem (SME), zal je je paard waarschijnlijk het liefst tussen 9.00 en 16.00 uur in de paddock zetten, omdat insecten vooral bij zonsopgang en in de avonduren actief zijn. Ook hier is een deken met goede UV-bescherming vaak nuttig

• Kleur van de deken: net als bij onze zomerkleding is het aan te bevelen lichte kleuren te kiezen. Donkere materialen absorberen het zonlicht, terwijl lichte kleuren het licht weerkaatsen. Lichtgekleurde vliegendekens bevorderen zodoende de klimaatomstandigheden onder de deken en voorkomen extra opwarming. Bovendien worden insecten minder aangetrokken door lichte kleuren dan door donkere stoffen.

Om een betrouwbare bescherming te garanderen, dien je ervoor te zorgen dat de vliegendeken goed op het paard past. Wil je meer weten over hoe je de optimale pasvorm van een paardendeken kunt herkennen en hoe je de juiste dekenmaat voor je paard kunt bepalen? Meer tips hierover vind je onder: advies en informatie over paardendekens.

Innovatieve oplossingen: zebra vliegendekens en insectwerende vliegendekens

Vliegendekens met opvallende zebrapatronen zijn al enkele jaren heel gewoon in paddocks. Wat voor de niet-geïnformeerde leek op een „modegril“, is wetenschappelijk onderzocht en dit patroon biedt onze paarden extra bescherming tegen insecten. Jaren geleden hebben Zweedse en Hongaarse onderzoekers op een Hongaarse paardenfokkerij experimenten uitgevoerd met verschillende namaakpaarden. Ze stelden kunstof paarden op in verschillende vachtkleuren en een met het beruchte zebrapatroon. Het bleek dat het zebramodel het minst favoriete doelwit van de insecten was. Hoe dunner en „zebra-achtiger“ de strepen waren, hoe groter het effect. Men gaat ervanuit dat het patroon door hun facet ogen heel anders wordt waargenomen. De insecten lijken zo verward dat zij niet in staat zijn te landen en een ander doelwit te zoeken

Zodoende hebben sommige ruiters hun donkere paarden geverfd met een mengsel van water en meel of hebben de grijze paarden met houtskool ingesmeerd. Dankzij de zebradekens voor paarden combineert men het effect van het zebrapatroon met de beschermende textielbarriere van de deken. Intussen zijn zebravliegendekens verkrijgbaar in alle mogelijke variaties – van de basisdeken voor de paddock met halsdeel tot de rijdeken.

Naast de zebravliegendekens voor paarden is er nog een andere innovatieve oplossing om insecten te bestrijden: de vliegendeken te impregneren met een afweermiddel. Een van deze oplossingen is op de markt gebracht door het merk HORSEWARE met de zogenaamde Vamoose-technologie. Deze paardendekens zijn bovendien voorzien van het biocide permithrin, dat middel wordt gewonnen uit de een bloemensoort: de chrysant. De permithrine verdampt door de lichaamswarmte van het paard en het zonlicht en vormt een beschermende laag rondom het lichaam. De Vamoose technologie verwart insecten bij het naderen en voorkomt dat ze op de vliegendeken landen.

Het actieve bestanddeel gaat ongeveer 20 wasbeurten mee (volg wel de onderhoud en gebruiksinstructies op het etiket). Als de deken sterk vervuild is, kan de permithrine niet verdampen. Daarom moeten Vamoose dekens tijdens het seizoen regelmatig worden gewassen. Als aanvulling wordt aanbevolen een vliegenmasker op te zetten dat is behandeld met de HORSEWARE Vamoose technologie, zodat het ongedierte ook weg wordt gehouden van het gevoelige paardenhoofd.

Vliegenmaskers voor paarden

Vooral de zone rondom de ogen van een paard is uiterst gevoelig en wordt vaak gekoloniseerd door insecten, omdat zij het traanvocht opzuigen. Paarden reageren dan door hun hoofd te stoten en nerveus te worden, dit kan ertoe leiden dat je paard zich niet meer in balans voelt. Bovendien kan leiden tot een oogbindvliesontsteking, indien de vliegen bacteriën achterlaten in het oog van het paard. Vliegenmaskers zijn gemaakt van licht gaasmateriaal bij de zone rondom de ogen. Het paard kan dus zonder problemen zien en zonder dat vliegen zich op het hoofd kunnen nestelen. Ze zijn verkrijgbaar met of zonder oren en ook met geïntegreerde neusvleugelbescherming of franjes. Deze maskers kunnen aan het hoofd van het paard worden bevestigd met behulp van klittenband, ritssluitingen of door ze over het hoofd van het paard heel te halen.

Pasvorm van het vliegenmasker

Let er bij de aankoop op dat het vliegenmasker goed past.

Vliegenmaskers worden meestal aangeboden in standaardmaten van mini-shetty tot warmbloed en maxi-maten. De maten bieden een eerste oriëntatie, maar afhankelijk van de individuele lichaamsbouw kan de vereiste maat voor uw paard enigszins verschillen. Dankzij de klittenbandsluitingen kunnen verschillen in grootte echter meestal zeer goed worden gecompenseerd.

Aangezien de draagtijd van de vliegenmaskers zeer lang kan zijn, afhankelijk van de duur van de wandeling in de paddock, is het raadzaam om een maximaal comfort voor je paard te kiezen. In de meeste gevallen zijn de binnenkanten die tegen het hoofd van het paard rusten, opgevuld met zacht fleece of synthetisch bont. Bij sommige paarden stulpt het netdeel naar binnen en raakt vervolgens de oogzone aan. Er zijn modellen met versterkende beugels, zodat het netmateriaal zijn vorm behoudt en de afstand tot de ogen optimaal is.

Andere hulpmiddelen tegen vliegen

Alle accessoires kunnen worden toegevoegd aan de textiele bescherming tegen vliegen voor het paard. Het meest populaire item in de zomer zijn de oornetjes, die worden gebruikt tijdens het rijden. Zij voorkomen dat tijdens de training de insecten in de oren vliegen en zo het paard irriteren en storen.

Een neusbeschermer, die ook bij headshakers gebruikt worden, kan ook verlichting bieden voor nerveuze paarden in de zomer. De bescherming wordt eenvoudig aan het halster of hoofdstel bevestigd met behulp van klittenband en de insecten kunnen niet langer rond de neusgaten vliegen. Raadpleeg de het wedstrijd reglement indien je wenst deel te nemen aan een wedstrijd met bescherming van de neusgaten.

Franjes ondersteunen het effect van de vliegenafwerende- producten. Je vindt ze aan vliegendekens of vliegenmaskers. Deze franjes ze zijn ook los verkrijgbaar voor bevestiging aan hoofdstellen en halsters of voortuigen. De permanente beweging van de franjes stoort de insecten als ze landen en jaagt ze weg.

Textiele bescherming tegen vliegen voor paarden heeft ook zijn beperkingen. Tot nu toe zijn de poten altijd onbeschermd gebleven en konden ze alleen worden behandeld met extra vliegenspray. Een innovatieve oplossing hiertoe zijn de vliegenwerende been-en peesbeschermers, die door hun luchtige netmateriaal ook geschikt zijn voor gebruik in de wei bij lagere temperaturen.