FAQ over IJslander paardrijden
1. Hebben alle IJslandse paarden de genetische aanleg voor tölt en telgang?
2. Hoeveel kost een IJslandzadel?
3. Is een duur IJslandzadel altijd beter?
4. Wat is het verschil tussen IJslandse zadels en Engelse zadels?
5. Welke alternatieven zijn er voor IJslandse zadels?
6. Hoe zwaar mag de ruiter zijn voor een IJslands paard?
7. Is het mogelijk om IJslandse paarden te trainen in dressuur/klassiek?
8. Waarom zijn vliegendekens alleen niet voldoende bescherming tegen insectenbeten?
10. Is IJslandse wol krassend?
1. Hebben alle IJslandse paarden de genetische aanleg voor tölt en telgang?
Hoofdverantwoordelijk voor tölt en telgang is het gemuteerde DMRT3 gen. De mutatie zorgt voor een koppeling van de zenuwcellen in het ruggenmerg, die vervolgens de snelle vierslag mogelijk maakt.
Het eerste bewijs van het „gangenpaard-gen“ dateert van 850 na Chr., toen het gemuteerde gen voor het eerst voorkwam bij twee paarden in Engeland. Deze twee paarden bleven het „gang-gen“ overdragen op het Europese vasteland. Toen de Vikingen in de 9e eeuw Engeland veroverden en de voordelen van de kleine paarden met de comfortabele gangen erkenden, namen zij ze mee naar IJsland. Daar begonnen ze met een verfijnd fokprogramma om zich te concentreren op de gangen van tölt en telgang. Aangezien de Vikingen reeds in 938 de wet uitvaardigden dat geen vreemd paard het eiland mocht binnenkomen, ontwikkelde zich een zuivere fokkerij en kon het mutante gen zich binnen het ras vestigen. Daarom hebben de meeste IJslanders de tölt aanleg.
Niet elke IJslander heeft echter het talent voor tölt of telgang, die niet met training en opvoeding afgedwongen kunnen worden. Dit komt omdat het gemuteerde DMRT3-gen niet bij elk IJslands paard op dezelfde manier aanwezig is en tot uiting komt. Om zeker te zijn van een aanleg voor tölt, wordt een genetische test bij paarden aanbevolen, omdat het gen al vanaf de geboorte aantoonbaar is.
2. Hoeveel kost een IJslands zadel?
Goedkope modellen en tweedehands zadels zijn al verkrijgbaar vanaf 500 €, terwijl merkproducten in perfecte staat tot 3.000 € in prijs kunnen oplopen. Op maat gemaakte zadels kunnen enkele duizenden euro’s kosten. De prijs wordt niet uitsluitend bepaald door de kwaliteit, maar hangt vaak ook af van het gebruikte materiaal. Een IJslands zadel van kunstleer is goedkoper dan een zadel voor gangenpaarden dat van echt leer is vervaardigd.
3. Is een duur IJslands zadel altijd beter?
Deze vraag kan niet in het algemeen worden beantwoord. Uiteraard heeft kwaliteit zijn prijs, want echt leder, bijvoorbeeld, is van hogere kwaliteit en duurzamer dan kunstleder. Doorslaggevend voor de prijs is ook of de zadelboom kan worden aangepast of verwisseld, zodat de breedte van de kamer kan worden aangepast aan de breedte van het paard.
Een zadel moet in eerste instantie bij het paard passen en pas in tweede instantie bij de ruiter. De prijs heeft niets te maken met de pasvorm, maar wel met de kwaliteit van de afwerking en de materialen. Een goede zadelservice, die het zadel aan het paard aanpast, hoort dus bij elk IJsland-zadel.
4. Wat is het verschil tussen IJslandse zadels en Engelse zadels?
IJslandse zadels hebben, in tegenstelling tot Engelse zadels, een relatief ver naar achteren gelegen zwaartepunt om het IJslandse paard de hoge, wijde beweging van de voorhand mogelijk te maken. De zitting is zeer vlak gehouden om de rijder voldoende zitruimte te bieden. Bovendien bevinden de stijgbeugels zich bijna in het midden, wat de achterwaartse zit van de ruiter ondersteunt. Het zweetblad van het IJslandse zadel is lang, vergelijkbaar met een dressuurzadel, en de stijgbeugels zijn ook langwerpig.
5. Welke alternatieven zijn er voor IJslandse zadels?
Door hun bijzondere bewegingen in tölt en telgang, en hun kleine, gedrongen bouw met een korte rug, stellen IJslandse paarden andere eisen aan een zadel dan andere paardenrassen. Daarom is een gangenpaardzadel voordelig voor een IJslands paard.
Maar niet elk IJslands paard is geschikt voor een töltzadel, net zoals niet elke IJslandse ruiter zich prettig voelt in een vlakke gangpaardenzadel. Als alternatief kan je kiezen voor een dressuur- of eventingzadel. Het is belangrijk dat de zadelkussens niet te lang zijn en niet op de lendenstreek drukken. Bovendien moet de breedte van de kamer groot genoeg zijn om de schouder van het paard voldoende vrijheid te geven om te draaien en om de voorhand naar voren en naar boven te laten bewegen.
Bovendien moet de zitruimte voor de ruiter groter worden, d.w.z. de zit vlakker, hoe groter de bewegingsvrijheid van het paard is. Zoals bij elke zadelaanpassing moeten paard en ruiter in hun geheel en hun interactie worden bekeken en beoordeeld, en vervolgens kan worden geconcludeerd welk zadel geschikt is als alternatief.
6. Hoe zwaar mag de ruiter zijn voor een IJslands paard?
De kwestie van een redelijk ruitergewicht is de laatste jaren veel besproken en bekritiseerd. De vuistregel was dat een paard maximaal 10-15% van zijn lichaamsgewicht op zijn rug mocht dragen. Bij IJslandse paarden zie je echter vaak ruiters bovenop zitten die verder gaan dan de 15%. Voor IJslandse paarden is de richtwaarde van 20% van het lichaamsgewicht van het paard inmiddels vastgesteld, aangezien reeds de volwassen mannen van de Vikingen de kleine, gedrongen paarden gebruikten als last- en werkdieren.
IJslanders hebben een bijna vierkante, zeer compacte bouw. Met hun stabiele basis en aflopend kruis zijn ze door de eeuwen heen gefokt als lastdieren. Maar het is niet alleen hun lichaamsbouw die een rol speelt. Hun conditie en lichamelijke gesteldheid zijn ook van invloed op het extra gewicht dat zij kunnen dragen zonder moe te worden. Bovendien bepaalt de gang zelf en de gereden snelheid hoeveel het paard kan dragen. Een IJslands paard dat in een rustig tempo loopt, kan de ruiter langer dragen zonder moe te worden dan wanneer het 100 meter in een wedstrijdtempo wordt bereden, wat zeer vermoeiend is.
Andere belangrijke beïnvloedende factoren komen van de rijder. De lichamelijke conditie, evenals zijn zit en evenwicht beïnvloeden de draagkracht van het IJslandse paard.
Het heeft geen zin een vast richtwaarde te geven, omdat bij de beoordeling te veel factoren een rol spelen. Momenteel wordt onderzoek verricht naar de draagkracht van het IJslandse paard. De resultaten kunnen in de komende jaren worden verwacht (stand: 2021).
7. Is het mogelijk om IJslandse paarden te trainen in dressuur/klassiek?
Tölt en telgang moeten goed voorbereid zijn. Je kunt het paard niet onmiddellijk trainen in de gangvariaties als het er de musculatuur helemaal niet voor heeft. Vaak wordt het paard gereden in een hoge rechtopstaande houding met een extreme onderhals. Het heeft een zwakke bovenlijn, zwakke achterhand wat al snel leidt tot ritme problemen.
In plaats van problemen in de tölt direct te corrigeren, moet een stap terug worden gedaan en moet de aandacht weer op het basiswerk worden gericht. Ook al hebben IJslandse paarden gangen die andere paardenrassen niet hebben, toch moeten ze correct getraind en opgebouwd worden. Je kan niet om het klassieke gymnastiekwerk heen (travers, renvers, appuyement, zijgangen). Dit komt omdat de klassieke dressuur er in wezen op gericht is het paard in staat te stellen meer ruitergewicht te dragen en zichzelf in evenwicht te houden. Met goed dressuurwerk ontwikkelt het IJslandse paard een correcte lichaamshouding, wat niet alleen belangrijk is op gangenpaardenwedstrijden. Het is ook van groot belang voor de algemene gezondheid van het paard.
IJslandse paarden kunnen ook opgeleid worden voor de middelbare school. De training kan echter meer tijd in beslag nemen dan bij driewangige paarden, omdat de bouw van het IJslandse paard de klassieke training soms in de weg kan staan.
8. Waarom zijn vliegendekens alleen niet voldoende bescherming tegen insectenbeten?
Vliegendekens zijn meestal gemaakt van een los netweefsel. Het netweefsel voorkomt insectenbeten wanneer het paard in beweging is. Een vliegendeken is goed voor buitenritten of, voor paarden die niet gevoelig zijn, voor weidegang. Vliegendekens bedekken meestal slechts een deel van het paard en zijn daarom niet geschikt voor paarden die een allergische reactie vertonen op insectenbeten.
Als je paard overreageert op muggen en dergelijke, d.w.z. jeuk heeft, moet je een eczeemdeken gebruiken. Dit heeft hetzelfde doel als een vliegendeken, maar het paard wordt volledig bedekt – van de oren tot de staart. Sommige modellen hebben zelfs beenbescherming. In tegenstelling tot gewone vliegendekens is de stof gesloten of nauwsluitend verweven, waardoor hij ondoordringbaar is voor insecten. Eczeemdekens zijn veel steviger dan gewone vliegendekens en kunnen daarom de klok rond worden gedragen. Vooral voor eczeemlijders met sterke jeuk is een stevige deken die minder snel scheurt aan te bevelen.
9. Hebben in Duitsland geboren IJslandse paarden minder last van jeuk dan uit IJsland geïmporteerde paarden?
Volgens studies ontwikkelen meer rechtstreeks uit IJsland geïmporteerde IJslandse paarden de ziekte dan in Duitsland gefokte paarden. Uit de studieresultaten bleek dat de hoogste frequentie voorkwam bij geïmporteerde IJslandse paarden tussen 7 en 15 jaar oud. Het feit dat met name geïmporteerde IJslandse paarden een allergie voor muggenbeten ontwikkelen, is te wijten aan het feit dat deze muggensoort in IJsland niet voorkomt. Het immuunsysteem van het paard is niet aangepast aan de verwerking van de binnengebrachte allergenen en reageert met een overproductie van histamine, die de jeuk op gang brengt. Voor een meer gedetailleerde uitleg van wat zomereczeem (SME) is, bekijk onze gids over zomereczeem. Als u wilt weten hoe je je (geïmporteerde) IJslandse paard tegen muggen kunt beschermen, lees dan hier verder.
10. Is IJslandse wol krassend?
IJslandse wol en dus ook de IJslandse trui kunnen in het begin behoorlijk krassen. Vooral als de trui niet veel gedragen is. Om hem zachter te maken, moet de IJslandse trui met de hand worden gewassen in lauw water met een scheutje haarconditioner. Stop je IJslandse trui nooit in de wasmachine, hierdoor kunnen de wolvezels gaan vervilten! De haarconditioner mag niet in de trui blijven. Spoel de wollen trui goed uit en knijp het overtollige water er met een handdoek uit. Laat de trui vervolgens drogen, bij voorkeur liggend.
Hoe vaker de IJslandse trui wordt gedragen, hoe minder hij gaat krassen.