FAQ’s over paardenzadels
1. Hoe lang gaat een zadel mee?
2. Hoe duur is een goed paardrijzadel?
3. Hoe rijd je het beste zonder zadel?
4. Welk zadel is geschikt voor paarden met een korte rug?
5. Welk zadel is geschikt voor paarden met een rechte rug?
6. Welk zadel is geschikt voor paarden met weinig schoft?
7. Welk zadel is geschikt voor paarden met veel schoft en / of een aflopende rug?
8. Past een boomloos zadel op elk paard?
9. Welk zadel is voor jonge paarden geschikt?
10. Welke zadelboom voor welk paard?
1. Hoe lang gaat een zadel mee?
Hoe lang een zadel daadwerkelijk meegaat, is afhankelijk van meerdere factoren:
- Lederkwaliteit van het zadel
- Gebruiksfrequentie en -intensiteit
- Zadelonderhoud
- Opslag van het zadel
Een hoogwaardig zadel kan dan zelfs bij weinig onderhoud wel tientallen jaren meegaan, terwijl een zadel van slechtere kwaliteit ook bij een goed onderhoud al snel de eerste gebruikssporen kan vertonen.
Leder is van zichzelf al zeer slijtvast en blijft bij een goed onderhoud lange tijd robuust. Door de verzorging blijft het leer soepel en ontstaat op het oppervlak een dunne beschermlaag die water- en vuilafstotend is. Daarom kunnen zadels van echt leder tot wel 15 jaar of ouder worden. Hoe je een zadel optimaal onderhoudt, lees je in onze leidraad voor zadelonderhoud.
Kunstleer is veel onderhoudsvriendelijker dan echt leer. Niet alleen wat de verzorging betreft, maar ook in de omgang: als je tijdens het paardrijden in een hevige regenbui terechtkomt en je zadel nat wordt, hoef je je niet meteen druk te maken over het eventueel opzwellen van het materiaal of mogelijke schimmel. Toch kunnen zadels van kunstleer eventueel minder lang meegaan en zijn minder belastbaar dan zadels van echt leer. Slijtageplekken zijn dan eerder zichtbaar. Slijtvaste zadels van kunstleer zijn bijvoorbeeld zadels van SYLKA kunstleer, een materiaal dat zeer belastbaar is en ook voor jodhpurs en paardrijlaarzen wordt gebruikt.
Ook al kun je een zadel door een intensief onderhoud vele jaren blijven gebruiken, moet je de pasvorm toch regelmatig door een vakman of zadelmaker laten controleren,. Want door het gewicht van de ruiter en veranderingen in de spieropbouw van het paard is na enige tijd een opvulling van de zadelkussens vereist. Meer over de pasvorm van een zadel lees je in de leidraad over waar je bij het kopen van een zadel op moet letten.
2. Hoe duur is een goed paardrijzadel?
De prijzen van paardrijzadels lopen tamelijk uiteen, want zadels verschillen onderling nogal. De prijzen voor zadels zijn sterk afhankelijk van de kwaliteit van het leer, de naam van de fabrikant, innovaties en versieringen en bestempelingen.
De prijs van een zadel varieert tussen € 500 en € 3.500. Zadels van kunstleder kunnen onder deze prijsgrens liggen, terwijl op maat gemaakte zadels of zadels met kostbare versieringen, innovatieve zadelbomen enz. zelfs nog duurder kunnen zijn.
Ook al denk je bij de aanschaf van een zadel wellicht aan de prijs, dient toch de pasvorm voor paard en ruiter centraal te staan. Waar je bij de aanschaf van een zadel vooral op moet letten, lees je in de betreffende leidraad.
3. Hoe rijd je het beste zonder zadel?
Het rijden zonder zadel kan helpen om een losgelaten houding aan te nemen. De ruiter leert makkelijker en sneller om de bewegingen van het paard te voelen en zijn evenwicht te houden. Maar hoewel het voor veel ruiters een droom is om op deze manier één te worden met het paard, zorgt het gewicht van de ruiter voor een puntsgewijze druk op de rug van het paard. Er is immers geen zadel dat normaal gesproken het gewicht van de ruiter over een groter oppervlak verdeelt en de wervelkolom van het paard vrijhoudt. Een goed compromis tussen paardrijden met en zonder zadel kan een rijpad zijn. Het biedt een zachtere onderlegger en meer houvast aan de ruiter en zorgt er tegelijkertijd voor dat er nog steeds sprake is van een rechtstreeks contact met de rug van het paard. Voor het paard biedt een rijpad eveneens meer comfort, omdat de zitbotten van de ruiter geen puntsgewijze druk op de rugspieren uitoefenen en, afhankelijk van het padmodel, ook het wervelkanaal redelijk vrijgehouden wordt.
Het rijden zonder zadel of ook het rijden met rijpad mag echter geen duurzame oplossing zijn, zodat er geen drukplekken, verklevingen van de fascia en gevoeligheden voor het paard ontstaan. Je moet ook een bepaald basisevenwicht hebben, zodat het voor het paard makkelijker is om je te dragen. Ook het paard moet goed ontwikkelde rugspieren hebben om het gewicht van de ruiter beter te kunnen dragen en verdelen.
4. Welk zadel is geschikt voor paarden met een korte rug?
Een korte paardenrug kan bij de koop van een zadel een echte uitdaging vormen. Vooral kleine paarden zoals IJslanders en smalle paardenrassen zoals Arabische volbloedpaarden, zijn vaak kort en bieden weinig ruimte voor het zadel. Niet altijd is een kleiner zadel de juiste oplossing, omdat dan ook het zitvlak voor de ruiter te klein wordt. Bij een gelijkblijvend zitvlak kunnen gewelfde banaankussens worden gebruikt die de welving van het zadel volgen. Zo wordt voorkomen dat het zadel uitsteekt buiten de 18e rib.
Een uitgebreide toelichting over het thema vind je in de leidraad over de aanschaf van een zadel in het gedeelte „Zadelkussens“.
5. Welk zadel is geschikt voor paarden met een rechte rug?
Bij een rechte rug loopt de rug tussen schoft en darmbeen niet duidelijk af. De welving van veel confectiezadels is dan te groot, zodat het zadel wiebelt. Het zadel houdt het wervelkanaal niet voldoende vrij, waardoor het gewicht van de ruiter eventueel op de wervels duwt. Bij een paard met een relatief rechte rug kan dus een op maat gemaakt zadel de beste oplossing zijn. Hierbij volgt de zadelboom de vorm van de paardenrug. Er zijn echter ook zadelmodellen met een minder grote welving. Hiervoor kun je het beste het advies van een expert inwinnen.
6. Welk zadel is geschikt voor paarden met veel schoft en / of een aflopende rug?
Een paard met een hoge schoft of aflopende rug heeft een grote kamerbreedte en een lang gesneden kopijzer nodig. Hierdoor wordt het zadel gestabiliseerd. Een kopijzer hoeft niet per se een kleine hoek te hebben. Deze verkeerde conclusie kan tot het beknellen van de schouderspieren leiden en dus tot atrofie. Om dit te voorkomen resp. te voorkomen dat het zadel reeds een bestaande spieratrofie verergert, moet het zadel dienovereenkomstig gevuld en gevormd zijn:
idealiter zijn de boomtakken van het kopijzer naar achteren gebogen om de schoft resp. de schouderbladen meer bewegingsvrijheid te bieden en om ervoor te zorgen dat er geen druk op de zenuwbanen van de schoft wordt uitgeoefend. Zadels met gebogen boomtakken zijn echter complexer om te produceren en daarom ook duurder.
Daarnaast moet het zadel voldoende gewatteerd zijn resp. aan de voorkant moet het kussen een groot volume hebben, zodat de zadelmaker het stevig kan vullen. Als het paard achter het schouderblad ingevallen is (trapeziusspier is geatrofieerd), kunnen keilkussens aan de voorkant nuttig zijn om het zadel meer evenwicht te geven. Als tijdelijke oplossing kunnen compensatiepads of vulbare correctiepads onder het zadel worden geplaatst om het zadel aan de voorkant tot dezelfde hoogte als het schouderblad op te tillen en de inkeping op te vullen. Deze aanpassing moet altijd door een expert worden uitgevoerd en moet door hem tijdens de training steeds weer worden gecontroleerd en aangepast.
7. Welk zadel is geschikt voor paarden met weinig schoft?
Met name pony’s hebben veelal te weinig schoft, zodat het zadel makkelijk kan wegglijden. Het opstappen lukt dan alleen met een opstaphulp en als een helper het zadel aan de andere kant tegenhoudt. Het zadel moet in elk geval bij de rompvorm van het paard passen. Veel paarden met weinig schoft zijn breed gebouwd, zodat zadelboom en kopijzer eveneens breed moeten zijn. Een zadelmaker moet controleren of de hoek van het kopijzer parallel aan de schouder ligt. Om dat zelf vooraf te controleren, lees je in onze leidraad over de aankoop van een zadel hoe je dat het beste doet. Een aanpassing van de zadelkussens aan de voorkant kan er eveneens voor zorgen dat het zadel stabieler ligt.
Daarnaast moet een anatomisch gevormde singel of maanvormige singel worden gebruikt om te voorkomen dat het zadel richting de schouders glijdt. Welke singel voor welke rompvorm geschikt is, hebben wij in de leidraad over zadeltoebehoren samengevat.
Ook een zadelonderlegger kan voor meer houvast van het zadel zorgen als het betreffende paard weinig schoft heeft. Kies vooral dunne, doorgestikte zadelonderleggers, die van zichzelf al veel stabiliteit bieden. Onderleggers van vacht, die niet te dik uitvallen, en zadelonderleggers met een anti-sliplaag zijn eveneens aan te raden.
8. Past een boomloos zadel op elk paard?
Een boomloos zadel heeft geen vaste boom van hout, kunststof of staal en is daardoor veel flexibeler dan gangbare zadels. Het is echter ook minder stabiel en verdeelt het gewicht van de ruiter niet zo goed of verdeelt het in elk geval anders dan een zadel met zadelboom. Tot de boomloze zadels behoren ook zadels met een boom van leer. Zij bieden echter meer stabiliteit en een betere drukverdeling dan zadels zonder boom.
In principe past een boomloos zadel bij elk type paard, mits het correct wordt aangepast. Je kunt dus niet zeggen dat een boomloos zadel op meerdere paarden past, want net zoals gangbare zadels moet ook een boomloos zadel op het betreffende paard worden afgestemd. Daarom en voor meer stabiliteit wordt een boomloos zadel zonder uitzondering gebruikt met een sjabrak die kan worden gevuld. Op grond van de flexibiliteit heeft de zadelmaker meer mogelijkheden om het zadel aan het paard aan te passen. Hierdoor heeft het paard veel bewegings- en schoudervrijheid. Ook wordt hierdoor het risico op spieratrofie op grond van beknellende uitrusting verkleind.
Als gevolg van de deels gebrekkige drukverdeling van boomloze zadels, zijn deze minder geschikt voor paarden met een aflopende rug en zwakkere rugspieren. Want dan hebben de paarden geen mogelijkheid om hun rug te bollen, omdat de ruiter direct op de wervelkolom kan zitten. Dit moet echter per zadelmodel worden gecontroleerd, omdat ze verschillend kunnen zijn opgebouwd. Of een boomloos zadel geschikt is, moet een expert individueel voor het betreffende paard beoordelen. Hier verschilt de keuze voor het juiste zadel niet van de procedure voor gangbare zadels.
9. Welk zadel is voor jonge paarden geschikt?
Wie een jong paard wil aanrijden, weet dat zij lichamelijk snel veranderen. Om ervoor te zorgen dat het jonge paard zonder stress aan zijn carrière kan beginnen, mag er geen sprake zijn van beknellingen door een ongeschikte uitrusting. Hoe beter het zadel op het jonge paard is afgestemd, des te minder strak hoeft het te worden bevestigd en des te minder stress ervaart het paard.
Voor een jong paard moet daarom een individueel en snel aanpasbaar zadel worden gekozen. Het is onverstandig om een breed zadel met een grote kamerbreedte te kiezen, omdat je weet dat het paard zal groeien en breder zal worden. In zo’n geval kan het zadel namelijk de schoftvrijheid niet garanderen en zal op de schoft duwen. Om de schouder- en schoftvrijheid en tegelijkertijd een snelle aanpassing te garanderen, moet een zadel met (traploos) verstelbaar kopijzer en een makkelijk aanpasbaar zadelkussen worden gekozen.
Veel eigenaren van jonge paarden kiezen voor een boomloos zadel dat makkelijker op snelle lichamelijke veranderingen van het paard kan worden afgestemd. Maar niet elk boomloos zadel biedt voldoende stabiliteit, drukverdeling en vrijheid van het wervelkanaal. Daarom moet in ruggespraak met een expert worden bekeken of een boomloos zadel resp. welk boomloos zadelmodel voor het jonge paard geschikt is.
Bij de zadelaanpassing voor een jong paard moet je altijd een proefrit maken!
De prijs speelt bij de aanschaf van een zadel voor een jong paard natuurlijk ook een belangrijke rol. Zelfs als je voor een makkelijk aanpasbaar zadel kiest, kan het gebeuren dat het paard na enkele maanden eruit is gegroeid. Om ervoor te zorgen dat het zadel niet te duur wordt, kun je ook kiezen voor een gebruikt zadel met de bovengenoemde koopcriteria.
10. Welke zadelboom past bij welk paard?
De zadelboom als basis van het zadel bepaalt de basisvorm en moet dienovereenkomstig op de rug- en rompvorm van het paard passen. Naast de welving en de breedte van de zadelboom speelt ook het materiaal van de zadelboom een belangrijke rol.
Welke zadelboom voor welk paard geschikt is, is afhankelijk van het momentum en het gangvermogen van het paard en ook hoe sterk het paard zal veranderen: gaat het om een jong paard in de groei of een volgroeid paard?
Afhankelijk van de fabrikant, kunnen de kopijzers die bij de zadelboom zijn bevestigd in de breedte worden aangepast, zodat ze op de groei van de schouderspieren kunnen worden afgestemd. V-vormige kopijzers zijn veeleer geschikt voor smalle paarden met een hoge schoft, terwijl U-vormige kopijzers passen bij paarden met een platte schoft en een brede romp.
Wat betreft het materiaal wordt verschil gemaakt tussen bomen van hout, bomen met stalen veren en van kunststof, die qua beweeglijkheid van elkaar verschillen. Terwijl houten bomen star zijn en zich niet aan een gewelfde rug aanpassen, bieden bomen met stalen veren en van kunststof meer flexibiliteit. Houten bomen worden vaak voor westernpaarden gebruikt die een minder grote welving hebben dan een dressuurpaard. Bomen van kunststof zijn er in verschillende hardheidsgraden. Bovendien kunnen de kopijzers van dit type bomen makkelijker worden aangepast dan bij bomen met stalen veren.
Een uitgebreide toelichting bij kopijzer en zadelboom vind je in de leidraad over de aankoop van een zadel.
Je moet ook rekening houden met de breedte van de zadelboom, zodat de wervelkolom van het paard niet bekneld raakt. Er bestaan zadelbomen die naar achteren toe smaller worden. Bij paarden met een uitstekende wervelkolom kan dit er echter toe leiden dat de wervels tegen de zadelkussens drukken. Bij de meeste boommodellen verloopt het wervelkanaal echter recht, zodat het paard ook in de buiging een vrije wervelkolom heeft. Hoe breed het wervelkanaal moet zijn, lees je in het betreffende gedeelte.
Intussen zijn er ook innovatieve zadelbomen op de markt die in het midden zijn gedeeld, zodat gewichtshulpen zeer direct kunnen worden gegeven en het paard in de juiste buiging kan worden gereden. Zoals altijd raden wij je aan om verschillende modellen onder toezicht van een expert uit te proberen.