Therapie & regeneratie en hun mogelijkheden voor paard, ruiter en hond

Voldoende beweging is van essentieel van belang voor de algemene welzijn en de gezondheid van lichaam en geest van mens en dier. Het risico op letsel neemt echter toe naarmate de sportactiviteit toeneemt. Dit begint met de fijnste spiervezelscheurtjes, die merkbaar worden als spierpijn, en strekt zich uit tot verstuikingen, verrekkingen en peesschade. Maar wat kan men doen in geval van letsel bij mensen, paarden en honden? En hoe kan het geregenereerd en behandeld worden?

Wat zijn therapie en regeneratie?

Over therapie en regeneratie wordt vaak in samenhang gesproken, omdat de twee niet zo makkelijk van elkaar te scheiden zijn. Therapie en regeneratie gaan hand in hand om het natuurlijk evenwicht van een organisme te herstellen.

Therapie is een behandeling die tot doel heeft ziekten en letsels positief te beïnvloeden. Een therapie wordt altijd voorafgegaan door een diagnose, zodat de behandelingsmethode kan worden afgestemd op de klacht en de symptomen. De oorzaak van de therapie is meestal ziekte of letsel van welke aard dan ook.

Regeneratie is de vernieuwing of het natuurlijke herstel van gewond of dood weefsel. Als het lichaam eerder is blootgesteld aan intensieve stress, heeft het een grotere behoefte aan herstel, ook wel regeneratie genoemd. Als het gestresste lichaam niet de kans krijgt om te herstellen, neemt het risico op blessures toe.

Om de regeneratie te verbeteren, moet het lichaam een passende behandeling krijgen. Er zijn verschillende therapie mogelijkheden.

Wanneer moeten therapeutische maatregelen worden genomen?

Zowel voor paarden en honden als voor mensen is voldoende en regelmatige beweging essentieel voor een gezond organisme. Honden en paarden zijn wandeldieren die van nature behoefte hebben aan veel beweging in de frisse lucht. Helaas kan niet altijd voldoende aan deze behoefte worden voldaan, waardoor het lichaam niet is voorbereid op abrupte bewegingen, met overbelasting, schade en letsel tot gevolg.

Andere redenen voor een verhoogde behoefte aan recreatie of therapie zijn:

• Sport- en trainingsblessuren
• Onvoldoende opwarming of afkoeling en daarmee gepaard gaande spiervezelscheuren
• Verwondingen ten gevolge van een ongeval (macrotrauma), bv. val van/met paard, verzwikken van een enkel
• Interne en externe stress
• Aanleg voor bepaalde verstuikingen (bv. in het gebied van het sacro-iliacale gewricht)
• Klachten ten gevolge van eenzijdige belasting, bv. bij honden ten gevolge van agility of dog frisbee
• Chronische gewrichtsziekten, artrose, artritis
• Beschadiging van pezen en ligamenten
• Kneuzingen, verstuikingen, verrekkingen
• Hernia?s, die kunnen voorkomen bij mensen, honden en paarden

Welke therapieën zijn beschikbaar?

Het spectrum van therapiemogelijkheden is minstens zo breed als de ziektebeelden en de redenen waarom therapie noodzakelijk is. In dit hoofdstuk willen wij je graag laten kennismaken met therapiemaatregelen die voor jou als ruiter, voor jouw paard en jouw hond een nuttige steun kunnen zijn op de weg naar regeneratie.

Warmte- en infraroodtherapie voor paarden

Warmte- of infraroodtherapie is een vorm van thermotherapie. Hierbij wordt het lichaam met warmte in contact gebracht, die tot in de diepe structuren van de weefsels doordringt en daar een verhoogde bloedcirculatie stimuleert. Dit stimuleert het metabolisme, het zuurstoftransport en de afvoer van toxines en schadelijke stoffen.

Als er een verwonding of spanning is, is de bloedtoevoer naar de getroffen structuren laag, waardoor het transport van voedingsstoffen en dus het genezingsproces wordt vertraagd. Warmte-en infraroodtherapie is daarom uitstekend geschikt voor de regeneratie van bindweefselstructuren, letsels aan ligamenten, pezen, fasciae en spieren. Warmte is ook nuttig bij chronische ziekten zoals artrose, tekenen van slijtage, aandoeningen van de luchtwegen en chronische gewrichtsontsteking.

Maar niet alleen in geval van ziekte, ook tijdens de training kan warmte worden gebruikt voor vitalisering. Na sportactiviteiten en lichamelijke belasting kunnen de structuren door warmte gestimuleerd worden om sneller te herstellen.

Voor warmte- of infraroodtherapie kunnen verschillende warmtedragers bij de behandeling worden gebruikt:

• Warme rol
• Moor
• Warmtelamp
• Warmtekussens en accu’s
• Infrarood warmtemat
• Infrarood licht (verwarming door lichtenergie, b.v. solarium)
• Keramische deeltjes verwerkt in synthetisch vezelmateriaal die de lichaamswarmte op infraroodniveau absorberen en reflecteren. Het lichaam wordt op deze manier verwarmd

Artikelen met keramische vezels zijn zeer populair op het gebied van de behandeling van spierspanningen en van pees- en ligamentbeschadigingen. Er is inmiddels een hele reeks keramische producten die het opwarmingseffect ondersteunen. Wij hebben enkele van deze keramische producten voor paarden opgenomen in de adviezen over therapiebeschermers en therapiedekens.

Koudetherapie voor paarden

Koudetherapie of cryotherapie behoort ook tot de thermotherapie, waarbij de beschadigde structuren met koude worden behandeld. Op het moment van de behandeling wordt de bloedstroom vertraagd omdat de vaten samentrekken en de bloedstroom geremd wordt. Om deze reden is koude geschikt voor de behandeling van acute ontstekingen:

De verspreiding van ontstekingskiemen wordt geremd, de opslag van vocht en dus de vorming van (pijnlijk) oedeem wordt tegengegaan. Bovendien verdooft de kou, waardoor het gevoel van pijn vermindert. Er zijn minstens 10 minuten nodig om een structuur af te koelen.

Als de kou na de behandeling wordt verwijderd, neemt de doorbloeding snel toe en wordt de ontstoken plek minder gezwollen.

In sommige gevallen kan koudetherapie ook worden gebruikt voor spanning en krampen, aangezien de lage temperatuur de spiertonus verandert en de verslapping van de spieren verlengt wanneer deze gedurende 15 tot 20 minuten wordt toegepast.

Na de training kan spierpijn worden verminderd door de spieren onmiddellijk na de training met koud water af te koelen. Voor mensen is een koudwaterbad geschikt, voor paarden, waar vooral de benen worden belast, zijn koelende beenbeschermers voordelig. Er zijn koeljassen voor honden. Je kan hier meer over vinden in onze adviezen en informatie over therapie artikelen voor honden.

Het gebruik van koude wordt daarom aanbevolen voor de volgende klachten:

• Oppervlakkige huidletsels
• Verwondingen, kneuzingen, verrekkingen
• Spiervezelscheuren
• Oedeem
• Botbreuken
• Ontstekingsziekten van het bewegingsapparaat
• Reuma
• Hoefbevangenheid
• Brandnetel uitslag
• Beschadiging van pezen

Er zijn verschillende mogelijkheden voor koude therapie:

• Koud water stralen, ijsbaden, ijszakken
• Koude kompressen en ijs kompressen
• IJskorrels
• Gelverpakking
• Koude kamer (-70 tot -120°C)
• IJs dompelbad (1-12°C)

Wat kan magneetveldtherapie doen voor paarden?

Magneetveldtherapieën behoren tot de alternatieve medische behandelingsmethoden en zijn momenteel in opmars. Bij deze vorm van therapie wordt het lichaam aan elektromagnetische impulsen blootgesteld. De lichaamscellen houden de microcirculatie in stand door zich op te laden en te ontladen. Als het lichaam onder stress staat of te kampen heeft met verwondingen en ontstekingen, raakt de microcirculatie uit balans. Voor de regeneratie moeten de cellen harder werken dan normaal en zijn de lichaamseigen elektromagnetische impulsen niet meer voldoende.

Een van buitenaf aangelegd magnetisch veld ondersteunt de cellen bij hun werk om zuurstof en voedingsstoffen te transporteren en afvalstoffen zoals kooldioxide en ureum af te voeren. Naast de microcirculatie bevordert het magnetisch veld de bloeddoorstroming omdat de magneten reageren met het ijzer in de rode bloedcellen.

Er zijn twee soorten magnetische velden: een statisch en een pulserend.

Terwijl bij de statische variant (permanente) magneten rechtstreeks op de aangetaste lichaamsdelen worden geplaatst, wordt bij de pulserende variant het lichaam blootgesteld aan een magnetisch veld dat door middel van elektriciteit wordt opgewekt met behulp van spoelen, buizen, magnetische kussentjes en matten.

Als aanvullende therapie of als onderdeel van een holistische behandeling kan magneetveldtherapie worden gebruikt om:

• genezing en preventie te ondersteunen
• de regeneratieprocessen te verkorten
• stoornissen van de bloedsomloop op te lossen door de bloedsomloop te stimuleren
• de vertraagde wondgenezing te versnellen door de lymfatische circulatie te stimuleren
• spierspanning te verlichten
• spieren, pezen en gewrichten voor te bereiden op inspanning
• stijfheid te voorkomen
• pijn bij osteoartritis, reuma, rugpijn, hernia en peesschede-irritatie te verlichten

Magneetveld therapie is niet alleen verkrijgbaar bij een arts, orthopeed of fysiotherapeut. Hij kan ook thuis of in de stal worden toegepast. Voor dit zijn onder meer magneetvelddekens, magneetveldkussens en beschermers verkrijgbaar.

Compressietherapie voor aangetaste paardenbenen

Bij compressietherapie werkt externe druk in op de aderen, waardoor ze worden samengedrukt en de veneuze druk toeneemt. De aderkleppen kunnen zich beter openen en sluiten en de doorgangen worden niet geblokkeerd. Het bloed wordt sneller en zonder belemmeringen naar het hart getransporteerd, en vloeistoffen worden beter afgevoerd. Als zich bijvoorbeeld weefselvocht in de benen heeft opgehoopt, leidt dit tot pijnlijke spanningen en een gebrek aan belangrijke voedingsstoffen in het aangetaste weefsel. Compressiekousen of -bandages verlichten de pijn en helpen het oedeem op te lossen.

Compressietherapie is daarom geschikt:

• voor aandoeningen van het veneuze systeem
• voor trombose profylaxe
• om pijn veroorzaakt door afzettingen/oedeem te verlichten
• voor spataderen
• tijdens bedrust/boxrust, aangezien dit de bloedsomloop vermindert en de bloedstroom remt
• voor peesproblemen
• na operaties en om regeneratie te bevorderen

Om druk uit te oefenen op de vaten kunnen compressiekousen worden gebruikt, die zowel voor mensen als voor paarden verkrijgbaar zijn in de vorm van compressiebandages. Voor honden zijn voor de ledematen drukbandages meer geschikt , hoewel er ook compressiebandages voor zwakke gewrichten in de handel zijn.

Compressie werkt het meest effectief in combinatie met beweging: De spier wordt tijdens de beweging afwisselend aangespannen en ontspannen en de bloedsomloop wordt gestimuleerd. Met behulp van de compressiebandage worden de aders strak gehouden en gaan hun kleppen goed open en dicht. Het circulerende bloed kan nu sneller en gemakkelijker door het lichaam worden getransporteerd.

Fysiotherapie voor paarden

Fysiotherapie is een vorm van lichaamstherapie die gebruik maakt van de natuurlijke aanpassingsmechanismen van het lichaam. Specifieke training wordt gebruikt om het vermogen van het lichaam om te bewegen en te functioneren te herstellen, te verbeteren of te behouden. Zo nodig kan gymnastiek worden aangevuld met lichamelijke prikkels zoals warmte, koude, druk, massage, straling en elektriciteit. Een combinatie van de reeds beschreven vormen van therapie kan nuttig zijn.

In tegenstelling tot osteopathie behandelt fysiotherapie de symptomen meestal door actieve oefeningen, waarbij het lichaam wordt gemobiliseerd en de pijn wordt verlicht.

Fysiotherapie is geschikt voor zowel mensen, paarden als honden. Het is ook waardevol bij de regeneratie van botbreuken, gescheurde ligamenten, pezen, spieren, aandoeningen van het centrale zenuwstelsel (verlamming, beroerte, multiple sclerose) en aandoeningen van de inwendige organen, alsook bij preventie.

Osteopathie voor paarden

Osteopathie richt zich op passieve, zachte interventies om het zelfgenezend vermogen van het lichaam in beweging te zetten. De patiënt wordt in zijn geheel beschouwd, want lichaam, ziel en geest en hun ontelbare structuren zijn direct en indirect met elkaar verbonden. Daarom worden de individuele symptomen niet behandeld, maar worden de oorzaken onderzocht.

Als het evenwicht verstoord raakt, ontstaan er blokkades en fysieke pijn. Externe blokkades kunnen het hele zenuwstelsel, ademhalingsstelsel, spijsverteringsstelsel en hart- en vaatstelsel aantasten. In de osteopathie worden deze blokkades opgeheven, zodat het organisme zijn weg terug naar evenwicht kan vinden.

Er wordt groot belang gehecht aan de fasciae (bindweefsel), omdat zij alle structuren verbinden die functioneel los van elkaar staan (b.v. botten en pezen).

Fascia geven veranderingen en klachten door die zich op één plaats kunnen voordoen, maar hun oorsprong elders hebben.

Paarden behandelen met bloedzuigers

Veel ontstekingen in gewrichten, spieren en pezen gaan gepaard met vochtretentie en de afvoer van schadelijke stoffen wordt vertraagd. Bij het ontgiften van opgeslagen afvalstoffen kunnen bloedzuigers ware superhelden zijn. Dat komt omdat deze wormachtige dieren een speeksel afscheiden met een uniek effect wanneer zij bloed zuigen. In hun speeksel zijn meer dan 100 stoffen aangetroffen die ontstekingsbevorderende enzymen blokkeren, bloedklonterend, pijnstillend, krampstillend en antibiotisch werken.

Bloedzuigers detecteren de ontstekingshaarden, bijten zich er relatief snel in vast en beginnen met hun bloedreinigende en ontgiftende werk. Als ze hun buikje vol hebben, laten ze zich gewoon van de gastheer vallen.

Het voordeel van deze therapiemethode is dat de inwendige organen niet worden belast, waardoor de bloedzuigertherapie bijzonder geschikt is voor oudere patiënten.

Het kan gebruikt worden bij mensen, paarden en honden voor

• veneuze aandoeningen, bv. trombose
• cardiovasculaire ziekten
• gewrichtsziekten, bijv. reuma, artrose
• lymfatische congestie
• hoefbevangenheid
• spierproblemen (verharding, pijn)
• abcessen, oedeem, hematomen, flegmon
• ziekten van de ligamenten en pezen
• wondgenezing.

Deze vorm van therapie kan ook worden gebruikt als aanvulling op de conventionele medische behandeling.