Wat is westernrijden?
Westernrijden is niet alleen een sport – het is een levensfilosofie waarvan de basis werd gelegd door de cowboys in het Wilde Westen. De speciale kleding, de uitrusting, de impulsgestuurde rijstijl met verfijnde hulpmiddelen en de intensieve ruiter-paard relatie zijn kenmerken van het westernrijden. Hier stellen wij westernrijden als sport discipline voor en vertellen wij alles wat je moet weten over de uitrusting van westernruiters en westernpaarden.
Oorsprong van westernrijden
Westernrijden wordt automatisch geassocieerd met cowboys uit het „Wilde Westen“, die te paard het vee op het uitgestrekte steppe-landschap zo goed mogelijk samen diende te houden. Niet alleen moesten de paarden stevig en comfortabel zijn om op te zitten – de cowboys pasten ook de rijstijl en de rij-accessoires aan zodat de lange werkdagen in het zadel zo comfortabel mogelijk waren. Ook het enkelhandigrijden komt van de cowboys, die met de andere hand een lasso vasthielden. De cowboys vonden hun inspiratie onder meer bij de inheemse volkeren van Noord-Amerika, die met hun paarden op jacht gingen, en bij de Spaanse vaqueros, die tijdens de kolonisatie naar Amerika trokken.
Het western paard
Ieder paard kan worden opgeleid tot een westernpaard. Om de western-rijstijl zo goed mogelijk toe te passen, vormen karaktereigenschappen als uithoudingsvermogen, beheersing, wendbaarheid en stapzekerheid een belangrijke basis. De klassieke paardenrassen, die speciaal gefokt zijn voor westernrijden zijn onder andere ‚Paints‘, Quarter Horse en Appaloosa. Zij worden gekenmerkt door het bovengenoemde competenties en door het bijzondere uiterlijk, dat in contrast staat met de typische „Engelse rijpaarden“:
- relatief geringe schofthoogte tot 160 cm
- korte rug
- uitgesproken schouderpartij
- sterke achterhand
- uitgesproken spieropbouw
Het verschil met de Engelse rijstijl
De overgang van Engels paardrijden naar Western paardrijden gaat gepaard met een aantal aanpassingen. Afgezien van alle verschillen, willen wij een overeenkomst beklemtonen: de gymnastische training van het paard dient in de eerste plaats om het dier gezond te houden en dient dus altijd te worden toegepast in het belang van het dierenwelzijn.
Een directe vergelijking van de trainings disciplines van de twee rijstijlen laat veel overeenkomsten zien:
| Engels | Western |
|---|---|
| 1. Ritme | 1. Ritme |
| 2. Kalmte | 2. Kalmte |
| 3. Contact | 3. Veerkracht |
| 4. Beweging/impuls | 4. Activering van de achterhand |
| 5. Straightening | 5. Straightening |
| 6. Verzamelen | 6. Reactievermogen |
Hoewel de aspecten rinne en kalmte in elke rijstijl tot de basis van de training behoren, dient in het westernrijden vooral de „inschikkelijkheid / veerkracht“ worden bereikt. Bij de Engelse manier van rijden betekent contact een permanente verbinding tussen de hand van de ruiter en de paardenmond. In contrast staat het inschikkelijkheid / veerkracht bij het westernrijden. Het westernpaard loopt aan een soepele teugel en de teugelhulpen, als paard en ruiter eenmaal goed getraind zijn, gebeurt dit met een hand.
De activering van de achterhand bij westernrijden en de beweging bij Engels rijden zijn zeer vergelijkbaar. Een actieve achterhand is de basisvoorwaarde voor de beweging, die een grote rol speelt in de draagkracht van het paard. Zo ook bij de beweeglijkheid en in de beheersing van de verschillende tempo’s. Bij westernrijden ligt de nadruk op het rijden van scherpe bochten met behulp van de geactiveerde achterhand, maar ook op het initieren van bewegingen vanuit een staande positie.
Het einddoel van de opleiding in het westernrijden is het reactievermogen. Dit kan vereenvoudigd worden geïnterpreteerd als absolute gehoorzaamheid. Bij het Engels rijden is het primaire doel gericht op verzamelen, de ontwikkeling van draagkracht, en onafhankelijk balanceren met de geactiveerde achterhand. Het trainen van een westernpaard is iets breder geformuleerd, vanwege de variatie van talrijke bewegingen in westernrijden en de verschillende fysieke eisen die daarmee gepaard gaan.
De hulpmiddelen
Bij westernrijden zijn de aanwijzingen punctuele signalen die bedoeld zijn om het werken met het paard te vergemakkelijken. Eenvoudig gezegd, het paard voert een commando uit totdat er een nieuw signaal komt. Deze vereenvoudigde manier van aanwijzingen was van groot belang voor de cowboys om zich te kunnen concentreren op het drijven van de kudden vee en om meerdere uren in het zadel te kunnen zitten.
Naast de gewichts-, bovenbeen- en teugelsignalen, die ook bekend zijn uit de Engelse rijstijl, gebruiken westernruiters ook hun stem ter aanvulling. Een klassiek voorbeeld is de „Whoa!“ gebruikt bij het stoppen van het paard. De stem wordt nooit als enig hulpmiddel gebruikt, maar worden gecombineerd met de rest van de hulpmiddelen in het zadel ofwel met de handsignalen of door middel van lichaamstaal.
De meesten associeren de enkelhandige teugelvoering met westernrijden. De teugels worden geleid door de zogenaamde „neck reining“ door de hals van het paard aan te raken – zodra de teugels de hals raken, zwenkt het paard in de tegenovergestelde richting. In de hogere klassen rijdt de ruiter met een hand. De teugels van beginners en westernruiters worden daarentegen met twee handen vastgehouden.
De houding
De juiste zit in een westernzadel is niet zo verschillend van de Engelse rijstijl. Het bovenlichaam moet rechtop en in evenwicht zijn, het hoofd is recht en ontspannen. In tegenstelling tot Engels rijden, ligt het been veel verder door de stijgbeugelgesp. Dit kan worden toegeschreven aan cowboys, omdat het comfort van zitten met gebogen benen in het zadel gewoon niet zo groot is als met een recht been dat losjes naar beneden hangt.
Uitrusting en levensstijl
Waarschijnlijk zijn de uitrusting van paard en ruiter en de daarmee samenhangende individuele levensstijl van westernruiters de meest in het oog springende kenmerken van het westernrijden. Engelse ruiters worden geassocieerd met een klassieke verschijning. De outfit van westernpaarden en westernruiters zijn iets meer casual. „Kleren maken de man“ – de snit van de kleding, kamt ook tot uiting in de levensinstelling van de westernscene: het streven naar vrijheid, ongecompliceerde omgangsvormen en nostalgie naar het Wilde Westen. Het westernrijden wordt steeds bekender. De wedstrijdsport wint aan populariteit en dus komt ook de prestatiegerichte trainingen van paard en ruiter meer in beeld.